4. edycja projektu Lubliner Festival – Festiwal Kultury Żydowskiej w Lublinie została zrealizowana zgodnie z celami i programem.
Działania festiwalowe rozpoczęły się w lipcu 2023 r. poprzez przygotowanie i ekspozycję materiałów promocyjnych w przestrzeni miejskiej (plakaty, system citylight, plakaty w autobusach komunikacji miejskiej) oraz w internecie i mediach (portal Facebook, strona internertowa Lubliner Festival, strona internetowa partnera – Centrum Kultury w Lublinie, Radio Złote Przeboje, Gazeta Wyborcza, Google Ads). Konferencja prasowa odbyła się dn. 31 lipca, w Sali Kinowej Centrum Kultury w Lublinie, a uczestniczyli w niej Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Dyrektorka Festiwalu – Etel Szyc oraz Zastępczyni Dyrektora Centrum Kultury – Izabela Śliwa oraz dziennikarze.
Podobnie jak w ubiegłym roku zorganizowane zostało działanie nazwane pre-festiwalem, łączące aspekt artystyczny z promocją projektu – koncerty zespołu Berberys w przestrzeni miejskiej, tj. na placu po Farze, uliczkach Starego Miasta, placu Litewskim. To nawiązanie do dawnych kapel klezmerskich grywających na ulicach Lublina. Mini-koncerty spotkały się z dużym zainteresowaniem przechodniów, którzy niejednokrotnie zatrzymywali się by wysłuchać pełnego występu. Była to także okazja do wręczania broszurek z programem i zaproszenie mieszkańców Lublina i turystów na nadchodzące wydarzenia festiwalowe. Działanie odbyło się w dn. 3-6 sierpnia.
Główne wydarzenia festiwalowe trwały od 6 do 13 sierpnia.
4. edycja rozpoczęła się w dniu 6 sierpniaod Ceremonii Pamięci czyli spotkania przedstawicieli organizatorów Festiwalu wraz z władzami miasta i województwa oraz Ambasadora Państwa Izrael w Polsce na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku – miejscu byłego nazistowskiego obozu koncentracyjnego. Podczas ceremonii oddano hołd osobom zamordowanym podczas okrutnego czasu holocaustu.
Po ceremonii odbyło się zwiedzanie muzeum dla osób zapisanych.
Kolejnym punktem programu było otwarcie wystawy fotograficznej pt. „Jerozolima jakoMiasto Kultury”, która była współorganizowana z Ambasadą Izraela w Polsce. Otwarcia dokonali – Ambasador Izraela w Polsce YacovLivne, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, Prezydent Miasta Lublin Krzysztof Żuk, Zastępczyni Dyrektora Narodowego Centrum Kultury Elżbieta Baron oraz Dyrektorka Festiwalu Etel Szyc.
Po otwarciu wystawy zaprosiliśmy odbiorców do Centrum Kultury w Lublinie na spotkanie z Naczelnym Rabinem Polski.
Pierwszym wydarzeniem artystycznym była prezentacja spektaklu teatralnego „T. de Łempicka. Nienasycona”, w wykonaniu Katarzyny Żak i Ewy Makomaskiej, w reżyserii Artura Hofmana. Spektakl zgromadził liczną publiczność, która na wstępie wysłuchała krótkiego wstępu merytorycznego o postaci Tamary Łempickiej wygłoszonego przez Dyrektorkę Muzeum Narodowego na Zamku w Lublinie Katarzynę Mieczkowską-Żuk.
Dzień 6 sierpnia zakończył koncert grupy Pendofksy w Wirydarzu Centrum Kultury. Marcin Pendowski zaprosił do tego projektu swoich przyjaciół Tomka i Ignacego Wendtów, Daniela Kapustkę, Kubę Chmielarskiego i Marcina Cichockiego i stworzyli program o tytule „Cicha woda brzegi rwie czyli był jazz”, w którym zaprezentowali wpływ kompozytorów pochodzenia żydowskiego na oblicze polskiej muzyki jazzowej, w tym postać Adiego Rosnera. Gościem specjalnym koncertu była Lala Czaplicka, która zaśpiewała między innymi tytułowy utwór „Cicha woda”.
W poniedziałek 7 sierpnia odbiorcy mieli okazję spotkać się z kantorem Symchą Kellerem, który w sali Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN, opowiadał o Widzącym z Lublina i jego szkole.
O godz. 18.00 w Kinie Centrum Kultury odbyła się projekcja filmu „Portrecista” w reżyserii Irka Dobrowolskiego, który był obecny osobiście i wraz z żoną Anną Dobrowolską, opowiedzieli o tworzeniu filmu oraz o wspólnie napisanej książce „Byłem fotografem w Auschwitz”.
Dzień zakończyłą projekcja filmowa w Kinie Perła – zaprezentowany został film izraelski „Pustynne jabłka”. Pomimo niekorzystnej pogody publiczność skorzystała z oferty poznania współczesnego kina izraelskiego. Wydarzenie zostało zorganizowane we współpracy z Ambasadą Izraela w Polsce oraz Perłą – Browary Lubelskie.
Trzeci dzień festiwalu, 8 sierpnia, wtorek, rozpoczęliśmy od zaproszenia na wystawę „Moiżydowscy rodzice, moi polscy rodzice”, która została udostępniona dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Dzieci Holocaustu w Polsce. To wzruszające historie dzieci żydowskiego pochodzenia uratowanych przez polskie rodziny. Wydarzenie, swoją obecnością, wzbogaciły: pomysłodawczyni wystawy, Dziecko Holocaustu – Joanna „Inka” Sobolewska-Pyz oraz Elżbieta „Bieta” Ficowska. Zgromadzeni odbiorcy mieli następnie możliwość obejrzeć film krótkometrażowy „Łyżeczka życia” i uczestniczyć w rozmowie o Dzieciach Holocaustu, którą poprowadził Cezary Harasimowicz.
Wieczorem spotkaliśmy się w Sali Widowiskowej Centrum Kultury w Lublinie, gdzie Olga AvigailMieleszczuk oraz grupa Tango Attack, zaprezentowali program pt. „Polskie pieśni herbrajskie”, w koncercie z okazji 75-lecia powstania Państwa Izrael.
Podobnie jak w poniedziałek, ostatnim punktem programu dnia była projekcja filmowa zorganizowana we współpracy z Ambasadą Izraela w Polsce oraz Perłą – Browary Lubelskie. Tym razem na ekranie pojawił się film „Swat” w reżyserii A.Neshera).
Od środy, 9 sierpnia, w programie pojawiły się dwa cykle – zwiedzanie oraz warsztaty (na te wydarzenia obowiązywały wcześniejsze zapisy, prowadzone w Biurze Festiwalowym od dn. 28 lipca).
Na pierwszy ogień, w dosłownym tego sformułowania znaczeniu – warsztaty kulinarne. W środę zaprosiliśmy do wspólnego gotowania potraw żydowskich dzieci, które pod opieką Izabeli Dechnik-Kozłowskiej, właścicielki Restauracji Mandragora, oraz Etel Szyc uczyły się nowych przepisów.
Z myślą o seniorach zorganizowaliśmy ponownie zwiedzanie Lublina szlakiem żydowskim przy wsparciu melexów. Pierwsza grupa wyruszyła w trasę 9 sierpnia, o godz. 12.00. Kolejne – w czwartek i sobotę.
O godzinie 16.00 rozpoczęło się spotkanie warsztatowe z tańcem izraelskim. Monika Leszczyńska prowadziła grupę, pokazując poszczególne elementu oraz bardziej złożone układy choreograficzne. Kontynuacja zajęć miała miejsce następnego dnia czyli 10 sierpnia.
W środę popołudniu nie zabrakło również spotkań edukacyjnych. Ponownie zawitaliśmy do Ośrodka Brama Grodzka, gdzie o swoich książkach opowiadała Agata Tuszyńska.
Następnie, już w Centrum Kultury w Lublinie, można było poznać historię i teorię kuchni żydowskiej podczas prezentacji i rozmowy z Tamarą Sztymą z Muzeum POLIN.
Muzycznym akcentem dnia był wyśmienity koncert grupy Bester Quartet, która w tym roku świętuje 25-lecie działalność. Jarosław Bester, Dawid Lubowicz, Maciej Adamczak i Ryszard Pałka zabrali słuchaczy w podróż pomiędzy brzmieniami klezmerskimi a klasycznymi.
10 sierpnia kontynuowaliśmy spotkania kulinarne. Tym razem do gościnnej Restauracji Mandragora zaprosiliśmy osoby dorosłe, które pod egidą Hanki Kossowskiej i Etel Szyc, wspólnie gotowały i smakowały potrawy szabatowe.
Późniejszym popołudniem Hanka Kossowska opowiadała zgromadzonym w Ośrodku Brama Grodzka odbiorcom o Aniołach w religii judaistycznej.
Na zakończenie dnia spotkaliśmy się w Wirydarzu Centrum Kultury, gdzie w kosmiczną podróż muzyczną podczas koncertu „CosmicSilence” zabrali nas saksofonista Leszek Żądło i lirnik Joachim Mencel.
W piątek11 sierpnia przed południem zaproponowaliśmy udział w zwiedzaniu staregocmentarza żydowskiego przy ulicy Kalinowszczyzna. Opowieść o historii Żydów w Lublinie przedstawił prof. Andrzej Trzciński. Druga grupa zwiedzających miała okazję wejść na cmentarz w niedzielę.
O 16.00 w Centrum Kultury w Lublinie odbyły się kolejne warsztaty aktywności fizycznej. Tym razem Wojciech Jeż uczył wszystkich chętnych elementów z izraelskiej sztuki walki – Krav Maga.
W Sali Kinowej spotkaliśmy się z dr Wiesławą Młynarczyk przedstawicielką Muzeum GettaWarszawskiego, która opowiedziała o życiu żydowskim w powojennej Polsce. Rozmowie towarzyszyła prezentacja zdjęć z tamtego okresu.
Piątek zakończyliśmy dużym wydarzeniem artystyczno-społecznym czyli wieczorem szabatowym. Zgodnie z tradycją przed zachodem słońca zgromadziliśmy się wraz z odbiorcami, przy stołach ustawionych na parkingu przed JesziwasChachmej Lublin. Uczestnicy mieli okazję wysłuchać pieśni i piosenek szabatowych oraz opowieści o zwyczajach i obrzędach. Wydarzenie prowadziła Dyrektorka Festiwalu Etel Szyc, a towarzyszyli jej wokaliści – Monika Chrząstowska, Izabella Rzeszowska, Henryk Rajfer, GenadyIskhakov oraz muzycy z Teresa Wrońska Trio. Na zakończenie, tuż przed rozpoczęciem dnia szabatu, modlitwę błogosławieństwa zgromadzonych poprowadził Symcha Keller. Następnie społeczność żydowska udała się na zamkniętą dla odbiorców część modlitewną do synagogi.
Nowym elementem w programie, który pojawił się w sobotę 12 sierpnia, były warsztatymuzyczno-ruchowe dla dzieci. Zajęcia te odbyły się również w niedzielę.
Wczesnym popołudniem grupa odbiorców miała okazję zwiedzić wystawy Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN pod opieką pracownika instytucji.
W Wirydarzu Centrum Kultury spotkali się zainteresowani historią i tajnikami produkcjikoszernych alkoholi, o których opowiadał Piotr Przeniosło, przedstawiciel Fabryki Wódek i Likierów Jakob Haberfeld z Oświęcimia.
O godz. 18.00 zaprosiliśmy widzów na projekcje filmową organizowaną we współpracy z Muzeum Getta Warszawskiego. Zaprezentowany został film „Dwie flagi” (reż. J. Kessler-Chojecka), a następnie odbyła się krótka rozmowa.
Sobota zakończyła się wielogodzinną ucztą muzyczną. Najpierw w Muszli Koncertowej im. R. Lipko w Ogrodzie Saskim dla licznie zgromadzonej publiczności podczas koncertu A Yiddish Carnivalzagrali – wybitny trębacz Frank London oraz akordeonista i śpiewak LorinSklamberg, którzy są współzałożycielami słynnej nowojorskiej grupy The Klezmatics, która osiągnęła międzynarodowy sukces. Gościem specjalnym koncertu był Książę Koszernego Gospel – wybitny wokalista łączący brzmienie gospel z muzyką żydowską – Joshua Nelson (USA). Towarzyszyła im międzynarodowa grupa muzyczna Dobranotch, która po koncercie w Muszli przeniosła się do Wirydarza Centrum Kultury, by tam kontynuować zabawę przy dźwiękach muzyki klezmerskiej. Wydarzenie NightKlezz Dance, festiwalowe after party, trwało do następnego dnia, wśród radosnych rytmów, wspólnego śpiewania i tańczenia.
Ostatniego dnia festiwalu, w niedzielę 13 sierpnia, uczestnicy mogli wziąć udział w aż trzech spacerach edukacyjnych – wspominanym wcześniej spotkaniu na starym cmentarzu żydowskim, ponownie w oprowadzaniu po Państwowym Muzeum na Majdanku oraz dodatkowo w zwiedzaniu JesziwasChachmej Lublin, o którym opowiadał zgromadzonym Paweł Passini.
Tego dnia odbyły się również kolejne zajęcia warsztatów aktywności fizycznej z Wojciechem Jeżem, Krav Maga
Popołudniu zaprosiliśmy do świata żydowskich bajek najmłodszych odbiorców. Spektakl „Kot i pies” w wykonaniu Katarzyny Post i Marcina Sandera, prezentowany na placu przed Centrum Kultury, przyciągnął wiele dzieci.
Zakończeniem festiwalu był koncert współorganizowany wraz z Fundacją Muzyka Świata i Biurem Niepodległa. „Nie ma większej miłości” – koncert ku czci Sprawiedliwych wśródNarodów Świata to wydarzenie stworzone przez Darka Malejonka w ramach wydarzeń towarzyszących beatyfikacji Rodziny Ulmów. W Lublinie miał on swoją premierę. Do muzycznego hołdu dla ludzi, którzy nie bali się ratować innych, zaproszono wokalistów Aleksandrę Idkowską, Kasię Malejonek, Martynę i Dagmarę Melosik, Natalię Niemen, Anię Rusowicz, Symchę Kellera i Damiana Ukeje.
Główna część 4. Lubliner Festival trwała 8 dni i zorganizowano w ich czasie 43 punkty programu, w których udział wzięło ok. 3 700 odbiorców.
Organizator:
Fundacja Ner Tamid – Wieczne Światło
Współorganizatorzy:
Centrum Kultury w Lublinie
Miasto Lublin
Partnerzy Główni:
Biuro Niepodległa
The Torgow Family
Patroni Honorowi:
YacovLivne – Ambasador Izraela w Polsce
Jarosław Sellin – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Jarosław Stawiarski – Marszałek Województwa Lubelskiego
Krzysztof Żuk – Prezydent Miasta Lublin
Dofinansowano:
Wydarzenie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Dofinansowano ze środków dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Dofinansowano ze środków dotacji Stowarzyszenie Autorów ZAiKS – Fundusz Popierania Twórczości.
Zrealizowano dzięki wsparciu finansowemu Miasta Lublin i Centrum Kultury w Lublinie.
Sponsor Główny:
Perła – Browary Lubelskie SA
Partnerzy:
Państwowe Muzeum na Majdanku
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie oraz filia w Lublinie
Hotel Ilan
Restauracja Olive
Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN
Muzeum Getta Warszawskiego
Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu w Polsce
Restauracja Mandragora
Lublin City Tour
CityWine
Sponsorzy:
Barbara Jolson Blumenthal
Fabryka Jakob Haberfeld Oświęcim
Strauss Coffee
Piekarnia i Cukiernia Grela
Naleśnikarnia Zadora
Restauracja Arte del Gusto
Restauracja Munchies
Patroni Medialni:
TVP Kultura
Wyborcza.pl
Tok FM
Słowo Żydowskie